اضطراب پس از حادثه (PTSD) چیست؟

اگر شما هم بعد از یک حادثه علائم زیر را دارید، احتمالا دچار اضطراب پس از حادثه (PTSD) شده‌اید و به شما پیشنهاد می‌‌کنیم تا این مطالب تا انتها مطالعه بفرمایید چرا این اختلال به راحتی قابل درمان است.

علائم اضطراب پس از حادثه عبارتند از:

• ناآرامی و بی‌قراری، رفتارهای پرخاشگرانه، احساس بیزاری از دیگران.
• گوشه‌گیری و مشکلات در روابط بین فردی، به‌سختی انس گرفتن با دیگران.
• احساس گناه و شرم‌زدگی، بی‌احساسی و فقر هیجانی که از طریق جمع کردن خود و انقباض عضلات صورت می‌گیرد.
• واپسروی‌های رشدی (بازگشت به رفتارهای اولیه کودکان، شب‌ادراری، مکیدن شست و…)
• رفتارهای تهییجی و برانگیختگی بیش از حد (حالت گوش به زنگ بودن که به محض مواجه شدن با محرک تنش‌زا شوکه می‌شود)
• اختلال خواب، کابوس و خواب‌های ترسناک (رویاهای هولناک بدون محتوای مشخص).
• اجتناب از افکار و احساسات و حتی اماکنی که وقایع ناخوشایند را یادآوری می‌کند.
• تکرار خاطره‌های آسیب‌زا از قبیل مزاحمت، تجاوز و… در ذهن.
• تمایل به بازی‌های تکراری پیرامون حادثه‌ای که تجربه کردند (درمورد کودکان).
• اختلال در کار روزانه، مشکلات در تمرکز و آموزش.

البته همه این‌ها باید سه شرط مهم دیگر را نیز به همراه داشته باشند:

• فرد باید در معرض یک رویداد پرتنش قرار گرفته باشد.
• فرد باید مرتب به یاد این رویداد بیفتد و فلاش بک داشته باشد.
• علائم باید بیش از یک ماه طول بکشد.

تعریف اضطراب پس از حادثه (PTSD) چیست؟

در زندگي روزمره ، هركسي ممكن است با حوادث طاقت فرسا ، ترسناك ، و خارج از كنترل روبرو شود. هر کدام از ما ممكن است دچار حادثه رانندگي شويم , قرباني  يك تجاوز باشيم , يا شاهد يك حادثه دردناك باشيم .

 پليس، آتش نشان‌ها وكاركنان امبولانس هابا احتمال بيشتري  با چنين حوادثي روبرو مي‌گردند‌، آن‌ها اغلب مجبورند با حوادث ترسناك مقابله كنند. سربازان ممكن است هدف تير يا انفجار قرار گيرند و يا شاهد كشته و مجروح شدن دوستانشان باشند.

 اغلب مردم، بعد از مدتي  بدون هيچ كمكي با آن كنار مي‌آيند.  اگرچه در بعضي افراد تجربيات تلخ واكنشي را  ايجاد مي كند كه ممكن است براي ماه‌ها يا سال‌ها طول بكشد. اين واكنش را اختلال اضطراب پس از حادثه يا اختصارا (PTSD)مي نامند.

اضطراب پس از حادثه ممکن است بر اثر چه حوادثی ایجاد شود؟

PTSD ميتواند پس از هر حادثه تلخي آغاز گردد. يك حادثه تلخ ، حادثه اي ميباشد كه ما در آن احساس خطر مي كنيم ، زندگي مان در معرض تهديد است يا  شاهد مردن و يا مجروح شدن ديگران باشيم.بعضي از نمومه  هاي بارز حوادث تلخ شامل موارد زير مي باشد:

• حوادث شديد جاده اي 
• درگيري هاي نظامي
• تجاوزهاي شديد شخصي (مانند: تجاوز جنسي,حمله فيزيكي,سو ئ استفاده,دزدي,زور گيري)  
• به گروگان گرفته شدن     
• حملات تروريستي
• اسير جنگي بودن 
• حوادث ناگوار طبيعي يا حاصل دست بشر    
• داشتن بيماري هاي لاعلاج       
• حتي شنيدن حوادث غير منتظره و يامرگ ناگهاني يك دوست و يا فاميل مي تواند اغاز گر PTSD باشد  

اگرچه اغلب مردم (۵۰ تا ۹۰٪) یک رویداد بسیار تنش‌زا را تا پایان عمر به یاد دارند، فقط ۸٪ آن‌ها به PTSD مبتلا می‌شوند. این بیماری در دوران بعد از جنگ بسیار شایع است.

علائم اضطراب پس از حادثه چه زمانی شروع می‌شوند؟

علائم PTSD مي تواند بعد از يك تاخير  چند هفته‌اي و يا چند ماهه شروع گردند. معمولآ در طی 6 ماه پس از حادثه ناگوار ظاهر میگردند.

 بسياري احساس غم عميق ، افسردگي ، اضطراب، احساس گناه و يا عصبانيت مي كنند . بغير از اين احساسات  قابل درك ، سه نوع عمده علائم ديگرهم  وجود دارند :

1-مرور حوادث و كابوس

آن حادثه مرتباً پيش چشم تان  تكرار مي شود.اين ممكن بصورت فلاش بك در طي روز و يا كابوس در خواب باشد. آنها ممكن است آنچنان واقعي بنظر برسند كه شما احساس كنيد واقعا آن حادثه در حال اتفاق افتادن است. شما آن را در ذهن خود مي بينيد اما ممكن است احساسات (ترس، تعريق) و يا حواس فيزيكي (اعم از شنوايي، بويايي، درد)كه اتفاق افتاده بود را دوباره احساس كنيد.

چيزهاي معمولي ممكن است باعث فلاش بك شوند. بعنوان مثال اگر شما يك حادثه رانندگي در يك هواي باراني داشته ايد يك روز باراني ممكن است باعث فلاش بك شود.

2- دوری گزينی و بی تفاوتی

 دوباره زنده كردن خاطرات ممكن است بسيار افسرده كننده باشد بنا براين ممكن است شما بخواهيد به آنها بي توجهي كنيد مثلا شما خودتان را با سرگرمي ،  زياد كار كردن،  يا حل كردن جدول و يا معما مشغول مي كنيد. شما از مكانها  و افرادي كه باعث بخاطر آوردن حادثه مي گردند  اجتناب مي ورزيد.

 شما ممكن است خود را به بي تفاوتي كامل بزنبد. شما كمتر با ديگران ارتباط برقرار مي كنيد و در نتيجه زندگي كردن و كار كردن با شما سخت تر مي گردد.

3- در حالت آماده باش بودن (On guard)

 شما ممكن است هميشه در حالت آماده باش بسر ببريد گويي كه منتظر خطر مي باشيد. شما نمي توانيد احساس آرامش كنيد. احساس اضطراب داريد و بسختي بخواب فرو ميرويد. اطرافيان شما مي بينند كه شما بيقرار و نا آرام هستيد.

علايم ديگر:

• واكنش احساسي به استرس اغلب همراه هستند با
• دردهاي عضلاني  
• اسهال       
• ضربان قلب نامنظم     
• سردرد     
• ترس و حملات پانيك     
• افسردگي    
• نوشيئن بيش از حد الكل     
• مصرف مواد مخدر و دارو از جمله مسكن‌ها

آيا همه بعد از يك حادثه دچار  PTSD مي‌شوند؟

نه. اما تقريبا هر كسي علايم PTSD را در طي ماه اول تجربه خواهد كرد. اغلب افراد پس از چند هفته بآرامي با اتفاقات پيش آمده كنار مي آيند و علایم استرس بمرور از بین میروند.

 اما همه خوش شانس نيستند . حدود يك سوم افراد متوجه مي شوند كه علائمشان ادامه پيدامي كند و نمي توانند با آنچه كه اتفاق افتاده است كنار بيايند. گويي كه راه خلاصي وجود ندارد . علائم استرس پس از حادثه، اگر چه ذاتاً طبيعي مي باشند ، اما وقتي علائم طولاني گردند  خود تبديل به يك مشكل مي گردد كه به آن بيماري اضطراب پس از حادثه (PTSD) مي گويند.

آيا حوادث روزمره هم ممكن است PTSD ايجاد كنند ؟

هر كسي ممكن است گهگاه دچار احساس استرس شود.  متاسفانه ،  كلمه فشار (stress) با دو معناي مختلف استفاده مي شود:

• احساس دروني ما از نگراني و  فشار جسماني و روحي.

يا

• مشكلات زندگي كه اين احساسات را به ما مي دهند . اين مشكلات مي توانند شامل كار ، روابط شخصي و يا مسائل مالي باشند . بر عكس PTSD ، اين مشكلات ذكر شده هميشه با ما هستند . آنها قسمتي از زندگي طبيعي ما مي باشند اما مي توانند اضطراب ، افسردگي ، خستگي و سر درد ايجاد كنند . آنها همچنين مي توانند باعث تشديد بعضي مشكلات جسماني مانند زخم معده و ناراحتي هاي پوستي گردند . آنها بطور قطع مشكل زا هستند اما آنها PTSD نيستند.

علت اضطراب پس از حادثه (PTSD) چیست ؟

چند توضيح احتمالي براي رخداد PTSD وجود دارد که از دیدگاه‌های مختلفی بیان شده است که عبارتند از:

از دیدگاه روانشناسي

وقتي كه ترسيده‌ايم ، حوادث را بوضوح بخاطر مي آوريم . هر چند بخاطر آوردن آنها ممكن است استرس زا باشند ،اما به ما كمك مي كنند تا بهتر آنچه را كه اتفاق افتاده است بفهيم و در طولاني مدت بما كمك مي كتند تا به زندگي ادامه دهيم .

تداعي و يا تجديد خاطرات ما را مجبور به تفكر درباره آنچه اتفاق افتاده است مي‌كند. ما مي‌توانيم تصميم بگيريم چكار كنيم اگر دوباره حادثه اي رخ داد. بعد از مدتي‌، ما ياد مي‌گيريم كه درباره آن فكر كنيم بدون آنكه غمگين شويم .

بخاطر آوري يك تجربه تلخ خسته كننده و استرس زا مي باشد .دوري گزيني وكرختي احساسي باعث كاهش تعدد تجديد خاطرات به يك سطح قابل كنترل مي شود

 گارد گرفتن به ما كمك مي‌كند كه اگر بحران ديگري اتفاق بيفتد سريع واكنش نشان دهيم. ما بعضي وقت‌ها شاهد اين پديده در بازماندگان يك زلزله هستيم كه ممكن است زلزله هاي دوم و يا سوم را تجربه كنند .اين همچنين به ما  انرﮋي لازمه براي مقابله با بحران را مي‌دهد.

اما ما نمي‌خواهيم باقيمانده عمرمان را اينطور بگذرانيم. ما فقط مي‌خواهيم درباره آن وقتي كه مجبوريم فكر كنيم، مثلاً وقتي كه دوباره شرايط مشابهي برايمان بوجود مي‌آيد .

از دیدگاه جسماني

آدرنالين هورموني است كه تحت شرايط استرس توليد مي‌شود. اين هورمون باعث آمادگي بدني براي واكنش مي‌باشد. وقتي كه استرس از بين مي‌رود ، سطح آدرنالين پايين مي‌آید. در PTSD ، خاطرات حادثه سطح آدرنالين را بالا نگه مي‌دارد . اين باعث مي‌شود كه يك شخص دچار فشار، بيقراري، ناتواني از احساس راحتي و بيخوابي شود.

هيپوكامپ قسمتي از مغز است كه خاطرات را پردازش مي‌كند. مقادير بالاي هورمون‌هاي آزاد شونده در طي استرس مانند آدرنالين ممكن است باعث جلو گيري از كاركرد طبيعي آن گردد (مانند پريدن فيوز).

 اين بدان معناست كه فلاش بك‌ها و كابوس‌ها ادامه پيدا مي‌كنند زيرا خاطرات حادثه نمي‌توانند پردازش شوند. اگراسترس از بين برود و سطح آدرنالين به حد طبيعي باز گردد مانند ساير آنزیم‌های طبيعي بدن مغز قادر به ترميم آسيب خواهد بود. آنگاه خاطرات ناراحت كننده پردازش خواهند  شد و فلاش بك‌ها و كابوس‌ها از بين خواهند رفت.

چرا اغلب اضطراب پس از حادثه (PTSD) تشخيص داده نمي‌شود؟

هيچكس تمايل ندارد درباره حوادث و احساسات ناگوار صحبت كند.

بعضي افراد نمي خواهند بپذيرند كه مشكلي دارند چرا كه نمي‌خواهند به عنوان يك انسان ضعيف و يا از نظر ذهني ناپايدار به آن‌ها نگريسته شود .

پزشكان و متخصصات انسان هستند . آنها ممكن است دچار ناراحتي شوند اگر ما درباره آن حوادث خوفناك ومهيب صحبت  كنيم. افراد مبتلا به PTSD ممكن است احساس كنند كه راحت تر آن است درباره مشكلات همراه آن مانند، سر درد، مشكلات خواب ، بيقراري ، افسردگي ،فشار روحي ، استفاده از مواد روان گردان ، مشكلات خانوادگي و يا مشكلات مربوط به كار صحبت كنند.

اما جای نگرانی نیست، با استفاده از نوار مغزی (CQ) و یا نقشه مغزی (QEEG) می توان اضطراب پس از حادثه را بدون اینکه راجع به آن حرفی زده شود و مرور شود می‌توان تشخیص داد.

شما می توانید در مرکز اعصاب و روان نوین از این خدمات که شامل نوار مغز و نقشه مغزی است، استفاده نمایید.

آیا کودکان هم دچار اضطراب پس از حادثه (PTSD) می‌شوند؟

PTSD ممكن است در هر سني ايجاد شود. كودكان كم سن وسال ممكن است تخيلات غم انگيز از حادثه واقعي داشته باشند كه بعداً ممكن است به كابوس درباره هيولا تبديل گردد .آنها اغلب حادثه را در بازيهايشان زنده ميكنند.

 بعنوان مثال، كودكي كه درگير يك حادثه جدي تصادف بوده است ممكن است بطور مكرر آن حادثه را با ماشين‌هاي اسباب بازي تكرار كند.

ممكن است آن‌ها علاقه شان را به چيزي‌هايي كه قبلاً علاقه‌مند بودند از دست بدهند. ممكن است باور اينكه آن‌ها به سنين بزرگسالي خواهند رسيد برايشان دشوار باشد. آن‌ها اغلب از درد معده ويا سر درد شكايت مي كنند.

در مواجهه با اضطراب پس از حادثه چه کارهایی را انجام دهیم؟

بايدها :

• سعي كنيد زندگي را تا حد امكان به حالت نرمال بر گردانيد .
• به زندگي روزمرتان بازگرديد .
• درباره اتفاقيكه افتاده است با كسي كه اعتماد داريد صحبت كنيد .
• تمرينات آرامبخش را انجام دهيد .
• به سر كار بر گرديد .
• بصورت منظم بخوريد و ورزش كنيد ..
• لحظاتي را با خانواده و دوستان صرف كنيد .
• با احتياط رانندگي كنيد – زيرا ممكن است تمركزتان ضعيف باشد .

نبايدها :

• خودتان را بخاطر PTSD ملامت نكنيد . علائم PTSD نشانگر ضعف شما نيست . اين علائم ، علائم طبيعي در افراد طبيعي به حوادث تلخ مي باشند.
•  احساساتتان را در خودتان نگه نداريد . اگر دچار PTSD شديد آن‌ها را در خودتان نگه نداريد چرا كه درمان معمولا بسيار موفقيت آميز است .
•  از صحبت كردن درباره آن اجتناب نكنيد .
•  انتظار نداشته باشيد كه خاطرات سريعاً از بين بروند. آن‌ها ممكن است براي مدتي با شما باشند.
•  زياده از حد از خودتان انتظار نداشته باشيد.  به خودتان زمان بدهيد تا تطابق به آنچه اتفاق افتاده است رخ دهد .
•  از ديگران دوري نكنيد .
•  از مصرف بيش از اندازه الكل ، قهوه و سيگار اجتناب كنيد .
•  خودتان را بيش از اندازه خسته نكنيد .
•  و عده هاي غذايتان را فراموش نكنيد .
•  به تنهايي تعطيلات را سپری نكنيد .

راه‌های درمان اضطراب پس از حادثه (PTSD) چیست؟

همانطور كه PTSD  دو وجه جسمانی و روانشناسی دارد ، دو درمان جسمانی و روانشناسی هم برای PTSD وجود دارد.

روان درمانی :

همه روان درمانی هاي موثر در PTSD، بر روي آن حادثه نا گوار كه علائم را ايجاد كرده اند تمركز مي كنند نه بر روی زندگي گذشته تان. شما نمی توانيد آنچه را اتفاق افتاده است تغيير دهيد و يا فراموش كنيد اما شما می توانيد ياد بگيريد طور ديگری درباره آن ،درباره جهان  و درباره زندگی تان فكر كنيد .

شما بايد قادر باشيد آنچه را كه اتفاق افتاده است تا آنجايي كه ممكن است بدون اينكه دچار وحشت و اضطراب شويد به خاطر آوريد . اين درمان ها به شما كمك مي كند تا حوادق ناگواری كه داشته ايد را به زبان آوريد. بوسيله به ياد آوردن حادثه ، غلبه كردن به آن و برخورد معقول با آن ذهنتان مي تواند كار طبيعي اش را كه شامل زدودن خاطرات گذشته و پرداختن به كارهاي ديگر است را انجام دهد.

اگر شما بتوانيد دوباره احساس امنيت داشته باشيد و احساساتتان را كنترل كنيد ، شما احتياج زيادي به دوری گزيدن از آن خاطرات ناگوار را نداريد. در واقع ، شما مي توانيد دوباره خاطرات گذشته تان را به كنترل در آوريد و بنابراين مي توانيد در رابطه با آنها تنها وقتی فكر كنيد كه شما مي خواهيد، نه آنكه آنها به صورت خود به خود به ذهنتان هجوم آورند.

درمان شناختي رفتاری (CBT) راهي است كه به شما كمك مي كند تا به گونه ديگري درباره خاطرات نا مطلوبتان فكر كنيد. بنابراين آن ها كمتر استرس زا می شوند و بيشتر قابل كنترل می گردند. معمولاً، اين نوع درمان شامل چند جلسه آرامش بخشی (relaxation)  هم مي باشد تا به شما كمك كند نا خوشايندی فكر كردن در رابطه با حوادث نا خوشايند را تحمل كنيد. براي اطلاعات بيشتر ميتوانيد به ليفلت اختصاصي ما درباره درمان شناختی رفتاری (CBT) رجوع نماييد.

درمان‌های جسمانی:

1. دارو درمانی

قرص‌هاي ضد افسردگي هم باعث كاهش شدت علائم PTSD مي‌شوند و هم باعث رفع علائم افسردگي كه به طور همزمان وجود دارند، مي‌شوند.  اين نوع درمان نبايد باعث خواب آلودگي شما گردد ، اگرچه آنها عوارض جوانبي براي بعضي افراد برجاي مي گذارند.

همچنين آنها ممكن است علائم نا خوشايندي را در صورت قطع ناگهاني ايجاد كنند. بنابراين بايد بصورت تدريجي كاهش يابند. اگر آن‌ها اثر بخش هستند بايد بمدت 12 ماه مصرف گردند.

• درمان‌هاي متمركز بر جسم

اين درمان‌ها باعث كنترل اضطراب ناشي از PTSD مي گردد‌. آن‌ها همچنين باعث كاهش حالت درگارد بودن (On guard) مي‌گردند‌. اين درمان‌ها شامل فيزيوتراپي و استئوپاتي است اما درمان‌هاي مكملي نظير ماساژ ، طب سوزني،  رفلكسولوژي، يوگا ، مديتيشن و تاي چي (Tai chi) را نيز شامل مي‌شود. همه آن‌ها به شما كمك مي كند تا راه‌هاي آرامش بخشي (Relaxing) و كنترل استرس را ياد بگيريد .

• درمان‌های علوم  اعصاب ( نوروتراپی)

درمان‌های علوم اعصاب عبارتند از:

• نوروفیدبک
• تحریک مغناطیسی مغز (rTMS)
• تحریک الکتریکی مغز (TDCS)

درمان‌های علوم اعصاب در مقابل روش‌های روان درمان این مزیت را دارند که فرد نیازی به صحبت راجع به حادثه‌ای منجر به PTSD شده است، ندارد و حوادث دیگر مرور نمی‌شوند.

همچنین این روش‌های درمانی نیازی به دارو ندارند و عوارضی را که دارو به همراه دارد را ندارد. همچنین داروها بعضا اثرات مقطعی دارند که در مورد درمان ‌نوروتراپی اینچنین نیست و پایدارند.

برای اَشنایی بیشتر درباره این درمان‌ها روی اسم هر کدام کلیک نمایید.

مجموعه اعصاب و روان نوین مفتخر است با ارائه خدمات نوروتراپی و روانپزشکی که نقشی اثر گذار در درمان اختلالات مغزی دارد در خدمت شماست. توصیه می شود اگر سوالی دارید به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.

برای مطالعه بیشتر اینجا کلیک کنید.