تشخیص و درمان اختلال یادگیری کودکان

آیا کودک شما در مدرسه مشکل دارد، از خواندن با صدای بلند ، نوشتن مقاله یا سر و کله زدن با ریاضیات می ترسد؟

این پست را تا انتها مطالعه بفرمایید.

اختلال یادگیری چیست؟

اختلال یادگیری، یک اختلال عصب شناختی است. کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری به اندازه همسالان خود، یا حتی بیشتر از آن‌ها، باهوش هستند، اما ممکن است در صورتی که برای درک مسائل تنها باشند، و یا به شیوه‌های معمول آموزش ببینند، در خواندن، نوشتن، هجی کردن، استدلال کردن، به خاطر آوردن، و یا سازماندهی اطلاعات، مشکل داشته باشند.

آقای احسان نازپرور مشاور تخصصی در زمینه اختلالات یادگیری از مرکز اعصاب و روان نوین، درباره اختلالات یادگیری:

ناتوانی های یادگیری، یا اختلالات یادگیری، اصطلاحی مادر برای طیف گسترده ای از مشکلات یادگیری است. ناتوانی یادگیری ارتباطی با هوش یا انگیزه ندارد. کودکان دارای اختلال یادگیری تنبل یا خنگ نیستند. در حقیقت ، اکثر آنها به اندازه بقیه باهوش هستند. فقط  تفاوت در نحوه دریافت و پردازش اطلاعات توسط آنها تأثیر می گذارد.

به زبان ساده ، کودکان و بزرگسالان دارای اختلال یادگیری چیزها را متفاوت می‌بینند، می‌شنوند و درک می کنند. این می تواند در یادگیری اطلاعات و مهارت های جدید و استفاده از آن‌ها باعث مشکل شود. متداول ترین انواع اختلالات یادگیری شامل مشکلات زیر است:

• خواندن
• نوشتن
• ریاضیات
• استدلال
• شنوایی
• گفتار

با اینکه هر بچه ای هر از چند گاهی در انجام تکالیف شب مشکل دارد، اگر یک حوزه خاص از یادگیری به طور مداوم مشکل ساز شود ، این می تواند نشان دهنده یک اختلال یادگیری باشد.

کودکان دارای اختلال یادگیری می‌توانند موفق شوند و موفق نیز می‌شوند.

مواجهه با این احتمال که کودک شما اختلال یادگیری دارد بسیار دشوار است. هیچ پدر و مادری نمی خواهد رنج فرزند خود را ببیند. ممکن است از خود بپرسید که این چه معنایی می تواند برای آینده فرزند شما داشته باشد، یا نگران باشید که چگونه مدرسه را پشت سر بگذارد. شاید نگران این باشید که به دلیل مشکلات یادگیری فرزندتان ، ممکن است به او بر چسب “کند ذهن” بزنند یا او را به کلاس ضعیف تری ببرند.

اما نکته مهمی که باید بخاطر بسپارید این است که اکثر بچه های دارای ناتوانی در یادگیری دقیقاً مانند بقیه باهوش هستند. فقط باید نوع آموزش آن‌ها متناسب با سبک های یادگیری مخصوص آن‌ها باشد. با اطلاعات بیشتر در مورد کلیات ناتوانی‌های یادگیری، و به طور ویژه مشکلات یادگیری فرزند خود، می‌توانید به زمینه سازی موفقیت آن‌ها در مدرسه و خارج از مدرسه کمک کنید.

علائم و نشانه های اختلال یادگیری چیست؟

اگر نگران هستید که مشکلات یادگیری فرزند شما ممکن است به کمک ویژه‌ای نیاز داشته باشند ، لطفاً در گرفتن کمک تأخیر نکنید. هرچه زودتر پیش بروید ، شانس فرزندتان برای دستیابی به پتانسیل کاملش بیشتر می‌شود.

اختلالات یادگیری از یک کودک به کودک دیگر بسیار متفاوت می باشند. ممکن است یک کودک با خواندن و هجی کلمات مشکل داشته باشد ، در حالی که کودک دیگر عاشق کتاب باشد اما نتواند ریاضی را درک کند. کودک دیگری ممکن است در درک صحبت دیگران یا برقراری ارتباط با صدای بلند مشکل داشته باشد. مشکلات بسیار متفاوت هستند ، اما همه آنها اختلالات یادگیری می باشند.

شناسایی ناتوانی های یادگیری همیشه آسان نیست. به دلیل تنوع گسترده ، هیچ علامت یا نشانه ای وجود ندارد که بتوانید آن را اثبات قطعی برای یک مشکل بدانید. با این حال در سنین مختلف ، برخی از علائم هشدار دهنده بیشتر شایع است. اگر از آنها آگاهی داشته باشید ، می توانید یک اختلال یادگیری را سریع تر تشخیص دهید و خیلی زود گام هایی برای کمک به کودک خود بردارید.

چک لیست زیر برخی از نشانه های هشدار شایع در اختلالات یادگیری را نشان می دهد. به یاد داشته باشید کودکانی که دارای اختلالات یادگیری نیستند نیز ممکن است بعضی از این مشکلات را در زمان های مختلف تجربه کنند. زمانی باید نگران شوید که مشکل ادامه داری در توانایی فرزند شما برای تسلط بر مهارت های خاص وجود داشته باشد.

علائم و نشانه های اختلال یادگیری: سنین پیش دبستانی

• مشکلات تلفظ کلمات
• مشکل در یافتن کلمه مناسب
• مشکل در ریتم وقافیه
• مشکل در یادگیری الفبا ، اعداد ، رنگ ها ، اشکال ، روزهای هفته
• مشکل در پیروی از دستورالعمل ها یا روال های روتین یادگیری
• مشکل در کنترل ماژیک ، مداد و قیچی یا رنگ آمیزی درون خطوط
• مشکل با دکمه ها ، زیپ ها و بستن بند کفش
• علائم و نشانه های اختلالات یادگیری: سنین 5-9 سالگی
• مشکل در یادگیری ارتباط بین حروف و صداها
• ناتوانی در ترکیب صدا ها برای ساخت کلمات
• گیج شدن هنگام خواندن کلمات ساده
• کندی در یادگیری مهارت های جدید
• اشتباه در املای کلمات به طور مداوم و خطاهای همیشگی
• مشکل در یادگیری مفاهیم پایه ریاضی
• مشکل در گفتن زمان و به خاطر سپردن توالی ها

علائم و نشانه های اختلالات یادگیری: سنین 10-13 سالگی

• مشکل در درک مطلب یا مهارت ریاضی
• مشکل در سوالات تشریحی و مساله های واژگان
• عدم علاقه به خواندن و نوشتن. پرهیز از خواندن با صدای بلند
• دست خط بد
• مهارت های انضباطی ضعیف (اتاق خواب ، مشق شب ، میز کار نامنظم و نامرتب است)
• مشکل در بحث های کلاسی و بیان افکارشان با صدای بلند
• نوشتن یک کلمه در یک متن با املای متفاوت
• توجه به نقاط عطف رشد می تواند به شما در شناسایی اختلالات یادگیری کمک کند

توجه به نقاط عطف رشد عادی برای کودکان خردسال و پیش دبستانی بسیار مهم است. پیدایش سریع تفاوت های رشدی ممکن است نشانه اولیه ای از اختلال یادگیری باشد و همیشه اصلاح مشکلاتی که زودتر شناسایی می شوند ، آسان تر است.

تاخیر در رشد ممکن است تا زمانی که کودک شما بزرگتر نشود، نشانه ای از اختلال یادگیری محسوب نشود ، اما اگر آن را در کودکی تشخیص دهید ، می توانید زودتر مداخله کنید. شما فرزند خود را بهتر از دیگران می شناسید ، بنابراین اگر فکر می کنید مشکلی دارد ، بررسی بیشتر ضرری برای او ندارد. همچنین می توانید از متخصص خود نمودار نقاط عطف مراحل مختلف رشد را دریافت کنید.

انواع اختلال یادگیری چیست؟

اختلالات یادگیری اغلب بر اساس مجموعه مهارت های مربوط به مدرسه در یک گروه قرار می‌گیرند. اگر کودک شما در مدرسه است، انواع اختلالات یادگیری که بیشتر به چشم می‌آیند معمولاً بر روی محور خواندن، نوشتن یا ریاضیات می‌چرخند.

اختلال یادگیری در خواندن

(نارساخوانی یا دیسلکسیا (dyslexia))

دو نوع اختلال یادگیری خواندن وجود دارد. مشکلات اساسی خواندن زمانی اتفاق می افتند که درک رابطه بین اصوات ، حروف و کلمات مشکل باشد. مشکلات درک مطلب وقتی رخ می دهد که توانایی درک معنای کلمات ، عبارات و پاراگراف ها وجود نداشته باشد.

علائم اختلال خواندن شامل مشکل در موارد زیر است:

• تشخیص حرف و کلمه
• درک کلمات و ایده ها
• سرعت خواندن و روان خواندن
• مهارت های لغات عمومی

اختلال یادگیری ریاضی

(دیسکلکولیا (dyscalculia))

اختلالات یادگیری ریاضی بسته به سایر نقاط قوت و ضعف کودک بسیار متفاوت است. توانایی کودک در ریاضی می تواند توسط اختلال در یادگیری زبان ، اختلال بینایی یا مشکل در توالی ، حافظه یا نظم تحت تأثیر قرار گیرد.

کودکی با اختلال یادگیری ریاضی ممکن است با حفظ و مرتب سازی اعداد ، نشانه های عملگر و “واقعیت های” عددی (مانند 5 + 5 = 10 یا 5 × 5 = 25) مشکل داشته باشد. کودکان مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی ممکن است در اصول شمارش (مانند شمارش اعداد زوج یا پنچ تایی) یا در گفتن زمان مشکل داشته باشند.

اختلال یادگیری نوشتن

(دیس گرافی (dysgraphia))

اختلال یادگیری نوشتن می تواند فعالیت فیزیکی نوشتن یا فعالیت ذهنی درک و تلفیق اطلاعات را درگیر کند. اختلال اساسی نوشتن به مشکل فیزیکی در نوشتن کلمات و حروف اشاره دارد. ناتوانی در نوشتن مفهومی، در واقع مشکل در ساماندهی افکار بر روی کاغذ است.

علائم اختلال نوشتن حول عمل نوشتن می باشد. این علائم شامل مشکلات در موارد زیر می باشد:

• مرتب بودن و پیوستگی در نوشتن
• نوشتن دقیق حروف و کلمات
• ثبات املا
• نظم و انسجام در نوشتن

انواع دیگر ناتوانی ها و اختلالات یادگیری

خواندن ، نوشتن و ریاضی تنها مهارت‌های تحت تأثیر اختلالات یادگیری نیستند. انواع دیگر ناتوانی های یادگیری شامل مشکلات مهارت های حرکتی (حرکت و هماهنگی) ، درک زبان گفتار ، تمایز بین اصوات و تفسیر اطلاعات بصری است.

اختلال یادگیری مهارت های حرکتی

 (دیس پراکسی (dyspraxia))

اختلال حرکتی به مشکلات حرکت و هماهنگی اعم از مهارت های حرکتی ظریف (بریدن ، نوشتن) یا مهارت های حرکتی درشت (دویدن ، پریدن) اشاره دارد. از اختلال حرکتی گاهی اوقات با عنوان فعالیت “خروجی” نیز یاد می شود به این معنی که مربوط به خروجی اطلاعات از مغز است. برای دویدن ، پریدن ، نوشتن یا بریدن چیزی ، مغز باید بتواند با اندام های لازم ارتباط برقرار کند تا عمل به صورت کامل انجام شود.

علائمی که نشان می دهد کودک شما دارای اختلال هماهنگی حرکتی است شامل مشکل در توانایی های جسمی است که به هماهنگی چشم و دست نیاز دارند مانند نگه داشتن مداد یا بستن دکمه پیراهن.

اختلالات یادگیری زبان

 (آفازی (aphasia) / دیس فازی (dysphasia))

اختلالات یادگیری زبان و ارتباطات شامل توانایی درک یا تولید زبان گفتار است. زبان نیز یک فعالیت خروجی محسوب می شود زیرا برای توضیح کلامی در مورد یک چیز یا برقراری ارتباط با شخص دیگر به ساماندهی افکار در مغز و فراخوانی کلمات مناسب احتیاج دارد.

نشانه های یک اختلال یادگیری زبان شامل مشکل در مهارت های زبان کلامی مانند توانایی بازگویی داستان و روان بودن گفتار و همچنین توانایی درک معنای کلمات ، قسمت هایی از گفتار ، مسیر ها و … می باشد.

اختلالات پردازش شنوایی و بینایی: اهمیت گوش و چشم

چشم ها و گوش ها وسیله اصلی انتقال اطلاعات به مغز هستند ، فرایندی که گاهی اوقات “ورودی” نامیده می شود. اگر چشم یا گوش به درستی کار نکنند، یادگیری می‌تواند دچار مشکل شود.

اختلال پردازش شنوایی

افراد متخصص ممکن است از توانایی درست شنیدن با عبارت های “مهارت پردازش شنوایی” یا “زبان دریافتی” نام ببرند. توانایی صحیح شنیدن، به طور چشمگیری توانایی خواندن ، نوشتن و هجی کردن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عدم توانایی در تشخیص تفاوت‌های ظریف صدا یا شنیدن اصوات با سرعت اشتباه باعث می‌شود ادای کلمات و درک مفاهیم اساسی خواندن و نوشتن، دچار مشکل شود.

اختلال پردازش بینایی

مشکلات ادراک بینایی شامل تشخیص ندادن تفاوت‌های ظریف در اشکال، برعکس کردن کلمات یا اعداد، جا انداختن کلمات، جا انداختن خطوط، درک نادرست عمق یا فاصله، یا داشتن مشکل در هماهنگی چشم و دست می‌باشد. افراد متخصص ممکن است از عملکرد چشم ها با عنوان “پردازش بینایی” یا “پردازش بصری” یاد کنند. ادراک بینایی می‌تواند مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت، درک مطلب و ریاضی را تحت تأثیر قرار دهد.

انواع شایع اختلالات یادگیری

• دیسلکسیا – مشکل در خواندن
  • مشکلات مربوط به خواندن ، نوشتن ، املا و صحبت کردن
• دیسکلکولیا – مشکل در ریاضی
  • مشکلات مربوط به ریاضی ، درک زمان ، استفاده از پول
• دیسگرافی – مشکل در نوشتن
  • مشکلات مربوط به دست خط ، املا ، ساماندهی افکار
• دیس پراکسی (اختلال یکپارچگی حسی) – مشکل در مهارت های حرکتی ظریف
  • مشکلات مربوط به هماهنگی چشم و دست ، تعادل ، مهارت های دستی
• دیس فازی / آفازی – مشکل در زبان
  • مشکلات مربوط به درک زبان گفتار ، درک ضعیف نوشتار
• اختلال پردازش شنوایی – مشکل در شنیدن تفاوت بین اصوات
  • مشکلات مربوط به خواندن ، درک مطلب ، زبان
• اختلال پردازش بینایی – مشکل در تفسیر اطلاعات بصری
  • مشکلات مربوط به خواندن ، ریاضی ، نقشه ها ، نمودارها ، نمادها ، تصاویر

اختلالات دیگری که یادگیری را دشوار می کند.

مشکل در مدرسه همیشه ناشی از اختلالات یادگیری نیست. اضطراب ، افسردگی ، حوادث استرس زا ، ضربه های عاطفی و سایر مشکلات موثر بر تمرکز ، یادگیری را بیشتر به یک چالش تبدیل می کند. علاوه بر این ، اختلال بیش فعالی و اتیسم نیز گاهی همزمان با اختلالات یادگیری اتفاق افتاده یا با آنها اشتباه گرفته می شوند.

بیش فعالی

اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) اگرچه به عنوان یک اختلال یادگیری در نظر گرفته نمی شود ، اما قطعاً می تواند یادگیری را مختل کند. کودکان مبتلا به بیش فعالی معمولاً در آرام نشستن ، تمرکز کردن ، پیروی از دستورالعمل ها ، نظم و ترتیب و تکمیل تکالیف مشکل دارند.

اوتیسم

مشکل در تسلط بر مهارت های خاص تحصیلی می تواند ناشی از اختلالات رشدی فراگیر مانند اوتیسم و سندرم آسپرگر باشد. کودکان مبتلا به اختلالات طیف اتیسم ممکن است در برقراری ارتباط ، فهم زبان بدن ، یادگیری مهارت های اساسی ، دوست یابی و برقراری ارتباط چشمی با مشکل روبرو شوند.

تشخیص اختلال یادگیری

زمانی که نگران فرزندتان از بابت دچار بودن به اختلالات یادگیری شدید، توصیه می شود که به متخصص این حوزه مراجعه کنید.

در مرکز اعصاب و روان نوین مشهد وجود اختلالات از سه روش انجام می‌شود:

• جلسه با متخصص اختلالات یادگیری
• تست های روان سنجی
• تست‌های نوروتراپی شامل نوار مغزی (CQ) و نقشه مغزی (QEEG) است که این تست‌ها صرفا برای بررسی وجود بیش فعالی و اتیسم بکار می‌رود.

توصیه ما به شما جلسه با متخصص اختلالات یادگیری و تست‌های روان سنجی است.

درمان اختلال یادگیری چیست؟

متداول ترین درمان برای اختلالات یادگیری، آموزش ویژه است. معلمان یا دیگر متخصصان یادگیری، می-توانند با بهره گیری از نقاط قوت و پیداکردن راه هایی برای جبران نقاط ضعف، به کودک شما در یادگیری مهارت ها کمک کنند. ممکن است آموزگاران شیوه های تدریس ویژه را امتحان کنند، تغییراتی در کلاس درس ایجاد کنند، یا از فناوری‌هایی استفاده کنند که به برآوردن نیازهای یادگیری کودک شما کمک کند.

همچنین، برخی از کودکان، از کمک مربیان یا متخصصان گفتاردرمانی یا زبان درمانی، بهره مند می شوند.

کودک مبتلا به اختلال یادگیری ممکن است با سطح پایین اعتماد به نفس، ناامیدی و مشکلات دیگر، دست به گریبان باشد. متخصصان سلامت روان می توانند در درک این احساسات و دست یابی به ابزارهای مقابله و برقراری روابط سالم، به کودک شما کم کنند.

اگر کودک شما علاوه بر اختلال یادگیری، به اختلال دیگری، مثل اختلال کم توجهی-بیش فعالی، نیز مبتلا باشد، می‌توان از نوروفیدبک نیز برای رفع این اختلال استفاده کرد.

برای تشخیص و درمان اختلالات یادگیری در مرکز اعصاب و روان نوین مشهد با شماره تلفن‌های زیر تماس حاصل کنید:

۰۵۱-۳۸۴۴۳۸۹۳

۰۹۱۵۹۱۶۶۷۰۳

مجموعه اعصاب و روان نوین مفتخر است با ارائه خدمات نوروتراپی و روانپزشکی که نقشی اثر گذار در درمان اختلالات مغزی دارد در خدمت شماست. توصیه می شود اگر سوالی دارید به صفحه سوالات متداول مراجعه بفرمایید از طریق فرم تماس اقدام کنید و یا با شماره تلفن های مرکز تماس حاصل فرمایید.

برای مطالعه بیشتر در این زمینه اینجا کلیک کنید.